Астана қаласы биылғы жылдың алғашқы бес айында 1548 жағдаймен интернет және қаржылық алаяқтық деректері бойынша көш бастап тұр. Бұл туралы ресми мәліметтерге сүйене отырып хабарланады. Астанадан кейін Алматы қаласы (1114 жағдай), Қарағанды облысы (868), Павлодар облысы (861), Ақмола облысы (792) тұр.
— Барлығы 2025 жылдың 5 айында алаяқтардан 17 909 адам зардап шекті, олардың ішінде 1131 зейнеткер мен 50 кәмелет жасқа толмаған балалар. Жыл басынан алаяқтар интернеттегі жалған хабарландыруларды (2104) және «банк қызметкерлерінен» (2118) қоңырауларды жиі қолданды. Тағы бір түрі — «инвестициялық» алаяқтық, ол жерде адамдар жинақтарын жоғалтады, кейде қарызға батады. Алаяқтарды ұстау және іздеу оңай емес, өйткені олар көбінесе шетелде отырады, — делінген хабарламада.
Алаяқтық түрлері артып келеді
Алаяқтар азаматтарға көбіне:
-
«Банк қызметкеріміз» деп қоңырау шалып;
-
Интернеттегі жалған хабарландырулар арқылы алдап;
-
«Инвестиция» ұсыну арқылы қаражатты тартып;
-
Әлеуметтік желі немесе хабарландыру арқылы алдын ала төлем талап етіп әрекет етеді.
2024 жылы Қазақстанда 22 870 интернет-алаяқтық жағдайы тіркелсе, 2025 жылдың алғашқы бес айында бұл көрсеткіш 10 145-ке жетті.
Алаяқтардан қалай қорғануға болады?
Мамандар алты нақты кеңес ұсынады:
-
«Бейтаныс адамдарға сенбеңіз»
Олар «банктен» қоңырау шалып, кодты немесе карта деректерін талап ете ме — бұл алаяқтар. Телефонды қойып, ресми сайттан көрсетілген нөмірге банкке қайта қоңырау шалыңыз.
-
«Онлайн мәмілелерді тексеріңіз»
Интернеттен сатып аласыз ба — сайттың қауіпсіз («https://») және сатушының нақты екеніне көз жеткізіңіз. Тым төмен баға — дабыл белгісі.
-
«Инвестициядан сақ болыңыз»
Жылдам табыс уәде етілген бе — компанияны Ұлттық банк арқылы тексеріңіз. Лицензиясы болмаса — бұл алаяқтық.
-
«Алдын ала төлемеңіз»
Хабарландыру сайттарында тауарды алғаннан кейін төлеуге немесе кездесіп алу шартымен әрекет етіңіз.
-
«Деректерді қорғау»
Құжаттардың суретін бейтаныс адамдарға жібермеңіз. Күрделі құпия сөздер мен екі факторлы аутентификацияны қолданыңыз.
-
«Бірден хабарлаңыз»
Егер алданып қалсаңыз, шотты бұғаттау үшін дереу банкке хабарласыңыз және полицияға арыз беріңіз.
