Қазақстандық депозиттерге кепілдік беру қорында (ҚДКБҚ) азаматтарға автокөлікке, жылжымайтын мүлікке немесе демалысқа қалай тез ақша жинақтау керектігі айтылды, деп хабарлайды kaskelen.kz тілшісі.
Депозиттердің түрлері туралы
Қазіргі уақытта өз жинақтарын үйде қолма-қол ақша түрінде сақтайтындар аз, өйткені бұл қауіпті. Жинақтарыңызды сақтаудың және көбейтудің сенімді әдісі бар – оларды екінші деңгейдегі банкке депозитке салыңыз. Сонымен қатар, кепілдік беру жүйесіне қатысушы банктерде орналастырылатын депозиттерді банк лицензиясынан айырған жағдайда Қазақстандық депозиттерге кепілдік беру қоры өтеуге тиіс, бұл оларды жинақтарды сақтаудың одан да қауіпсіз тәсіліне айналдырады.
2018 жылдан бастап Қазақстанда салымдардың жіктелуі пайда болды, олар мынадай түрлерге бөлінеді:
- шұғыл емес;
- шұғыл;
- жинақ.
Депозиттердің айырмашылығы
Депозиттердің аталған түрлері ішінара және толық мерзімінен бұрын өтеу шарттарымен, толықтыру мүмкіндігімен және кірістілік деңгейімен ерекшеленеді. Сондықтан сізге қолайлы депозитті ақша жинау мақсатына қарай таңдау керек.
Депозиттердің барлық түрлерінің ішіндегі ең мобильдісі – шұғыл емес. Оларды кез-келген ыңғайлы уақытта төмендетілмейтін қалдыққа дейін толтыруға және ішінара алуға болады. Осының арқасында депозиттің мерзімсіз түрі халық арасында ең танымал болып табылады және оның базалық депозиттердің жалпы көлеміндегі үлесі (мерзімсіз, мерзімді және жинақ депозиттері) 82,8% құрайды (2024 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша)
Бірақ, ҚДКБҚ атап өткендей, кірістілік бойынша мерзімсіз депозиттер мерзімді және, атап айтқанда, жинақ салымдарынан төмен.
Қатысушы банктер ең жоғары сыйақы мөлшерлемелерін толықтыру мен мерзімінен бұрын алып қоюдың неғұрлым қатаң шарттарына байланысты жинақ депозиттері бойынша ұсынады. Жинақ депозиттерін жедел емес деп атауға болмайды, өйткені оларда қолма-қол ақшаны ішінара алу мүмкіндігі жоқ. Бұл ретте кезеңге есептелген сыйақыны жоғалтумен депозиттің барлық сомасын толық мерзімінен бұрын алуға жол беріледі. Сондай-ақ, банктер жинақтау мүмкіндігі бар және толтырусыз жинақ депозиттерін ұсынады. Қатаң шектеулер үшін өтемақы ретінде банктер жинақ салымдары бойынша жақсы мөлшерлемелерді толтырусыз ұсынады.
Қазақстандық депозиттерге кепілдік беру қорының деректері бойынша сыйақының жоғары мөлшерлемелерінің арқасында жинақ депозиттері халық арасында танымалдылыққа ие болуда, олардың бір жылдағы өсуі (2023 жылғы 1 мамырдан 2024 жылғы 1 мамырға дейін) мерзімді емес депозиттермен (+40,5%) және мерзімді депозиттермен (+14,3%) салыстырғанда 61,1% құрады.
Мерзімді депозиттер – бұл икемді мерзімді емес және кірісті үнемдеу арасындағы балама нұсқа. Мерзімді емес депозитпен салыстырғанда мерзімді салым жоғары кірістілік береді, ал жинақ салымымен салыстырғанда жоғары ұтқырлық береді.
Мерзімді депозиттер, қор атап өткендей, ақшаны толық және ішінара – сыйақыны ішінара жоғалтумен алуға мүмкіндік береді. Бірақ егер сіз депозитте ақшаны салым мерзімі аяқталғанға дейін сақтасаңыз, онда көтерілген сыйақы мөлшерлемесі осы шектеулерді өтейді.
“Қазіргі уақытта мерзімді және жинақ депозиттері бойынша мынадай үрдіс байқалады: олар бойынша кірістілік салымды орналастыру мерзіміне тікелей байланысты – орналастыру мерзімі неғұрлым қысқа болса, ставка соғұрлым жоғары болады және керісінше, орналастыру мерзімі неғұрлым ұзақ болса, ол бойынша ставка соғұрлым төмен болады. Банктер Ұлттық банктің базалық мөлшерлемесінің ықтимал төмендеуін ескере отырып, болашақта туындауы мүмкін пайыздық тәуекелдерді азайту мақсатында мерзімді және жинақ депозиттері бойынша ұзақ мерзімге тартымды ставкаларды ұсынбайды“.
ҚДКБҚ баспасөз қызметі
Қалай тез жинақтауға болады? Қазақстандық депозиттерге кепілдік беру қорында белгілі бір мақсаттар үшін депозиттің қандай түрі қолайлы екендігі айтылды.
“Банкте салым ашу мақсаттарының бірі жақын арада оларды пайдалануды жоспарлаған кезде қолда бар қаражатты қауіпсіз жерде уақытша сақтау болуы мүмкін және жоғары табыс алу бірінші орында тұрмайды, содан кейін бұл жағдайда мерзімді емес депозит қолайлы болады. Егер мақсат автомобиль, жылжымайтын мүлік сияқты ірі сатып алулар үшін жинақтау болса немесе сіз демалысқа ақша жинағыңыз келсе де, бұл жағдайда жинақ депозиті қолайлы. Ал егер мерзімсіз депозиттер бойынша ұсынылатын табыстан көп табыс алуға ниет болса, бірақ сонымен бірге жинақ депозиті шеңберінде ішінара алып қою бойынша қатаң шектеулер айтарлықтай қолайсыздықтар тудыруы мүмкін болса, онда бұл жағдайда мерзімді депозитке жинақтау мақсатында ақша қаражатын орналастыру мүмкіндігі бар“.
ҚДКБҚ баспасөз қызметі
Қалай болғанда да, қорда атап өткендей, депозиттің қандай да бір түрін ашуға шарт жасасар алдында Шартпен, оның ішінде толықтыру, ішінара және толық алу шарттарымен мұқият танысу қажет екенін және егер мерзім өткеннен кейін депозитті жаппасаңыз, банк салымды қандай шарттармен ұзартуды жүзеге асыратынын әрқашан есте ұстаған жөн. Сонымен қатар, банкті таңдауға жауапкершілікпен қарап, тұрақтылық пен сенімділік сияқты көрсеткіштерге, сондай-ақ таңдалған депозит түрі бойынша кепілдіктердің максималды сомасына назар аударған жөн.
Қосымша айта келе, ҚДКБҚ кепілдік өтемінің мөлшері қатысушы банк лицензиядан айырылған жағдайда депозиттің түрі мен валютасына байланысты және мынаны құрайтынын еске саламыз:
- ұлттық валютадағы жинақ салымдары (депозиттері) бойынша – 20 млн теңгеден аспайды;
- ұлттық валютадағы өзге де депозиттер бойынша, оның ішінде төлем карточкаларындағы және ағымдағы шоттардағы қалдықтар бойынша – 10 млн теңгеден аспайды;
- шетел валютасындағы депозиттер бойынша, оның ішінде төлем карточкаларындағы және ағымдағы шоттардағы қалдықтар бойынша – 5 млн теңгеден аспайды.
Ал депозитордың бір банкте кепілдендірілген депозиттердің бірнеше түрлі түрлері болған кезде қор депозиттің әрбір түрі бойынша жеке белгіленген ең жоғары лимиттер шегінде кепілдіктің жиынтық сомасын төлейді, бірақ 20 млн теңгеден аспайды.
