Қазақстанда тұрғын үй-коммуналдық қызметтерге төлем жасауды жеңілдету мақсатында бірыңғай төлем құжаты (БТҚ) жүйесі кезең-кезеңімен енгізіліп жатыр. Бұл бастама – цифрландыру саясаты аясындағы маңызды жобалардың бірі ретінде халық пен коммуналдық мекемелер арасындағы өзара есеп айырысуды оңтайландыруға бағытталған.
Пилоттық жоба – алғашқы қадам Петропавлдан басталды
Жүйе ең алғаш 2015 жылы Петропавл қаласында пилоттық режимде іске қосылды. Бұл бағыттағы жұмысты «Севказэнерго» ЖШС базасында құрылған Бірыңғай есеп айырысу орталығы (БЕАО) қолға алды. 2025 жылдан бастап орталықтың міндетін «Солтүстік Қазақстан Электржелістік тарату компаниясы» АҚ атқара бастады.
«Орталық ай сайын бірыңғай төлем құжатын дайындап, тұрғындарға жеткізеді. Төлемдерді қабылдап, тиісті қызмет жеткізушілерге аударады, қателерді түзетіп, кеңес береді. Қазір Петропавлда су, газ, қоқыс шығару, телеком, лифт, бейнебақылау қызметтері бір түбіртекке біріктірілген», – дейді басқарма басшысы Әлия Баекина.
Жүйе қалай жұмыс істейді және кімдер қатысып жатыр?
Қазір Қазақстанда 44 БЕАО жұмыс істейді, 20 өңір қамтылған. Бір орталық бірнеше өңірге қызмет көрсете алады.
Ірі қалаларда бұл қызметті «АЛСЕКО» АҚ атқарады. Компания жуырда «Астана-ЕРЦ» ЖШС-ін сатып алып, өз моделін сақтай отырып, цифрлық шешімдерді енгізуді көздеп отыр.
«Біз аптасына жеті күн, тәулік бойы жұмыс істейтін жеке кабинет пен мобильді қосымшаны іске қосамыз. Онда тұтынушылар есептегіш көрсеткіштерін камера арқылы тіркеп, онлайн өтінімдер жолдай алады», – дейді клиенттік сервис директоры Эльмира Жұмақұлова.
Қазпоштаның рөлі мен қағаз түбіртектен бас тарту үрдісі
БЕАО жұмысына қосымша «Қазпошта» АҚ да атсалысуда. Ол қағаз түбіртектерді жеткізіп, төлемдерді қабылдайды. 2024 жылы 1,4 млн-нан астам абонентке түбіртек жеткізілген. Бұл үшін тұрғындардан комиссия алынбайды.
Жүйеге көшу неліктен кешігіп жатыр?
Бүгінде Астана, Алматы, Шымкент пен бірқатар облыс орталықтары бұл жүйеге ішінара қосылған. Алайда Теміртау, Саран, Жаңаөзен, сондай-ақ 2 897 ауыл мен 19 аудандық маңызы бар қала әлі де қамтылмаған.
«Кей өңірлерде ақпараттық инфрақұрылымның болмауы, техникалық дайындықтың жетіспеуі, кейбір ұйымдардың жүйеге қосылудан бас тартуы секілді мәселелер бар», – дейді министрлік.
Жоспар бойынша жыл соңына дейін бірыңғай төлем құжаты жүйесіне толық көшу көзделіп отыр.
Бірыңғай төлем құжаты – тұтынушыға ай сайын түрлі қызметтер үшін бөлек түбіртек алудың машақатын жеңілдететін, транспаренттілік пен ыңғайлылықты қамтамасыз ететін құрал. Жүйенің толық іске қосылуы төлем тәртібін жақсартып, цифрлық сервистердің дамуына серпін береді.
