Заң тілі қарапайым халыққа түсінікті ме? Азаматтар заңдармен жақсы таныс па, өз құқығын заң аясында қорғай ала ма? Осы және өзге де сұрақтарға ҚР Заңнама және құқықтық ақпарат институтының лингвистика орталығының басшысы, заң ғылымдарының кандидаты, доцент Нұрзада Примашов жауап берді, деп хабарлайды kaskelen.kz порталы.
«Бүгін – мемлекеттік рәміздер күніне орай, құқықтық үстемдік адам құқығын қамтамасыз етудің басты қағидаты ретінде деген тақырыпты талқылап отырмыз. Біздің мақсат – заң тілін қарапайым адамға түсіндіру. Біз ғылыми мекемеміз сондықтан биліктің атынан сөйлеуге құқығымыз жоқ, өз кезегімізге қабылданып және қабылданғалы жатқан заңдарды түсінікті болуы үшін жұмыс істеп жатырмыз. Халық тарапынан заңдардың кейбір баптарын түсіндіру бойынша өтініштер түсіп жатады, біз олардың тікелей жұмыс жасаймыз», – деді Нұрзада Примашов елордада өткен «Құқық үстемдігі – адам құқықтарын қамтамасыз етудің әмбебап қағидаты ретінде» тақырыбында дөңгелек үстел барысында.
Оның сөзінше, аталған институттың лингвистика орталығына қазақ тіліндегі заңдардың мәселелері бойынша 5-6 өтініш келіп түскен және оларға тиісті жауап берілген.
«Заңдарға қатысты сұрақтар әртүрлі, заң неге қазақ тілінде жазылмайды? Жалпы заңның тілі күрделі, оның ішкі құпиялары болады. Халыққа түсінікті етіп жазамыз деп қарапайым деңгейге түсіп кете алмаймыз ғой. Оның өзіндік талаптары бар, заңның техникасы деген ғылым бар. Бүгінгі іс-шарада құқықтың үстемдігі ережелерінің халықаралық талаптарға сай болуы мәселелері қаралып отыр. Әлеуметтік өмірдің барлық тұсын реттейтін құқықтың үстемдігін орнату», – дейді ол.
Сонымен қатар, маман елімізде заң жобаларын қазақ тілінде әзірлеуге қатысты мәселені көтеретінін айтты.
«Бұл да құқықтық үстемдік орнатудың бір бағыты. Заң қазақ тілінде жазылуы үшін бірқатар талап орындалуы керек. Бізде заңгерлер бар, бірақ, қазақ тілінде ойлап, жазатын, процесті қазақ тілінде жүргізе алатын мамандар тапшы, оны мойындауымыз керек. Заң қазақша сөйлеуі үшін тіл мамандарын даярлау қажет, біз ұсынысты беріп жатырмыз, қолдау бар. Мысалы, Алматыда Абай атындағы қазақ ұлттық университетінде лингвистикалық сараптама деген мамандық ашылды. Заң тілі деген ұғым бар, бірақ, оны әлі көпшілік мойындаған жоқ. Оның өзіндік ерекшеліктері, қазақ тіліне бағынбайтын тұстары бар», – деді Н. Примашов.
Айта кетейік, бүгін Астанада ҚР Заңнама және құқықтық ақпарат институты ҚР Президент Әкімшілігінің Ішкі саясат бөлімінің ұйымдастыруымен «Құқық үстемдігі – адам құқықтарын қамтамасыз етудің әмбебап қағидаты ретінде» тақырыбында дөңгелек үстел өтті.
Іс-шараға Конституциялық сот және Жоғарғы сот, Бас прокуратура өкілдері, ҚР Адам құқықтары жөніндегі уәкілеттік, ғылыми және азаматтық қоғамдастық өкілдері қатысты.
