2024 жылдың біріші жартыжылдығында елімізге 9,8 млрд доллар тікелей шетел инвестициясы жасалды. Оның басым бөлігі тау-кен өндіру өнеркәсібіне бағытталды. Ал ең ірі инвесторлар Нидерланд пен Ресей болды, деп хабарлайды kaskelen.kz тілшісі.
Тартылған инвестициялар
Ұлттық банктің мәліметінше, 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында Қазақстанға тартылған тікелей шетелдік инвестициялардың жалпы көлемі 9,8 миллиард долларды құрайды. Бұл биыл жоспарланған көрсеткіштің 40%-ын құрайды.
2023 жылдың қорытындысы бойынша елге тартылған тікелей шетелдік инвестициялардың көлемі 23,6 миллиард долларға жеткенін есте ұстаған жөн. “Kazakh Invest” мәліметтері бойынша, әлемдік экономикалық жағдайдың серпінді сипатын ескере отырып, бұл нәтиже Қазақстандағы сенімді және тартымды инвестициялық ахуалды көрсетеді.
2024 жылдың бірінші жартыжылдығында тікелей шетелдік инвестициялар бойынша топ-10 ел:
- Нидерланды – 2,1 млрд доллар;
- Ресей – 1 1,7 млрд доллар;
- Бельгия – 7 764,7 млн доллар;
- Қытай – 6 664,7 млн доллар;
- Оңтүстік Корея – 5 597,6 млн доллар;
- Сингапур-миллион 555,6 млн доллар;
- Франция – 4 404,3 млн доллар;
- Швейцария – 362,9 млн доллар;
- Люксембург-359,4 млн доллар;
- Ұлыбритания – 354,4 млн доллар.
2023 жылдың 6 айымен салыстырғанда нидерландыдан инвестициялардың 30,8%-ға, сондай-ақ Швейцариядан 79%-ға айтарлықтай төмендеуі байқалады. Бұл ретте Ресейден инвестиция көлемі 51,8%-ға, Бельгиядан 30,7%-ға, Сингапурдан инвестиция ағыны 2 еседен астам өсті.
Салалар бойынша
Тікелей шетелдік инвестициялардың ең үлкен жалпы ағыны тау-кен өнеркәсібінде тіркелді – 4 млрд доллар. Алайда, Ұлттық банктің мәліметінше, бұл көрсеткіш 2023 жылдың 6 айындағы инвестиция көлемінен 28,5%-ға төмен. Одан кейін көтерме және бөлшек сауда – 2,7 млрд доллар, өңдеу өнеркәсібі – 1,5 млрд доллар.
Көлік пен қоймаға 680,6 млн доллар, қаржылық және сақтандыру қызметіне 389,1 млн доллар, ақпарат пен коммуникацияға 218,3 млн доллар инвестицияланды.
Өңірлер бойынша
Алматы өңірге инвестицияларды белсенді түрде тартуда. Қалаға 3,8 млрд құйылған. Келесі орында 1,1 млрд доллар инвестициясы бар Атырау облысы тұр. Бұл ретте, өткен жылдың 6 айымен салыстырғанда өңірге тартылған инвестициялар көлемі шамамен 70%-ға төмен. Түркістан облысына 685,1 млн доллар, Батыс Қазақстан облысына 647 млн доллар тартылды.
Қолдау шаралары
“Kazakh Invest” мәліметінше, инвестициялық жеңілдіктер 2024 жылы инвестициялық қызметті қолдау немесе шетелдік инвестицияларды ынталандыру шарасы ретінде ұсынылатын болады. Ол инвестициялық келісімшарт немесе келісім негізінде шығарылады.
Шаралар:
- заттай мемлекеттік грант;
- импортқа кедендік салық салудан босату;
- импортты қосылған құн салығынан босату;
- салықтан босату: корпоративтік табыс салығы, жер және мүлік салығы; шетелдік жұмыс күшін импорттаудың артықшылығы бар режим.
Сонымен қатар, 2024 жылдың басында инвестициялық штабтың тапсырмасы бойынша инвестициялар тарту жөніндегі Ұлттық компания инвестициялық ахуалды жақсарту және экономиканың әртүрлі салаларындағы кедергілерді анықтау бойынша жеделдетуді жүзеге асырды. Қазіргі уақытта машина жасау, электр энергетикасы, логистика, фармацевтика және денсаулық сақтау, ауыл шаруашылығы сияқты салаларда бірқатар жеделдету жұмыстары жүргізілуде. Жұмыс 2025 жылы жалғасады.
Сонымен қатар, бүгінде инвестициялық штабтың хаттамалық шешімімен инвестициялық жобаларды “жасыл дәлізге” қосу әдістемесі қабылданды. Әдістеме инвестициялар көлемі, жобаның технологиялық сипаты, Fortune Global 2000-да инвестордың болуы, листинг құру және халықаралық биржалар үшін жұмыс орны сияқты критерийлерді қамтиды.
Басым секторлар
Елдің инвестициялық саясаты аясында инвестицияларды тартудың басым салалары анықталды. Оларға мыналар жатады:
- тамақ өнеркәсібі;
- мұнай, газ және пайдалы қазбаларды терең өңдеу (металлургия, мұнай-химия); машина жасау.
Сондай-ақ логистика, цифрлық және “жасыл” технологиялар сияқты салаларға басымдық берілетін болады.
– Бұл ретте еңбек өнімділігінің артуына, экспортын көлемін ұлғайту мен күрделілігін арттыруға, сонымен бірге өндірісті біртіндеп жергіліктендіруге баса назар аударылады, – деп атап өтеді Kazakh Invest компаниясынан.
Инвесторлар Kazakh Invest-ке Қазақстандағы қызметінің аяқталғаны немесе елден кеткені туралы хабарламайды. Жалпы, өткен жылы жүзеге асырылған жобадан кеткен инвесторлар байқалмады.
Еуразиялық өңірдегі өзара инвестициялар
Еуразиялық даму банкінің деректері бойынша, Қазақстан тартылған инвестициялар көлемінің рекордтық өсімін көрсете отырып, Еуразиялық өңірге өзара тікелей инвестициялардың негізгі алушысы болып табылады.
2024 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша Еуразиялық аймақ елдерінің жинақталған өзара тікелей инвестицияларының жалпы сомасы 46,1 млрд долларды құрады. Негізгі алушы елдер – Қазақстан (10,4 млрд доллар), Өзбекстан (10,2 млрд доллар), Әзірбайжан (5,8 млрд доллар). Сонымен қатар, Қазақстан тартылған тікелей шетелдік инвестициялардың 2022 жылмен салыстырғанда рекордтық 17%-ға өскенін көрсетті.
– Қазақстан – инвестор ел ретінде Орталық Азиядағы көшбасшы. 2024 жылыдң І-жартыжылдығының соңында республикаға экспортталған инвестицияның жалпы көлемінің 80 пайызы немесе 671 млн доллары тиесілі болды.
Сонымен қатар, халықаралық аренадағы соңғы оқиғаларды ескере отырып, ел үшін жаңа мүмкіндіктер ашылуда.
Айта кету керек, бірнеше жыл ішінде ел экономикасын әртараптандыруға бағытталған жобалар оның мұнайға тәуелділігін біртіндеп төмендете бастады.
