Елімізде петиция институтының құрылғанына 1 жылдан астам уақыт өтті. Осы интервал үшін арнайы жасалған epetition.kz порталда орналастырылған 102 өтініштің тек төртеуі ғана өтінішті қарау үшін қажетті ел азаматтарының қолдарын жинай алды. БІР қызығы, TALAP қолданбалы зерттеулер орталығының Otinish.kz атты жобасы бар. Онда 80 өтініш жиналған. Бұл портал қоғамдық бақылау туралы заң әзірленгенге дейін іске қосылды, деп хабарлайды kaskelen.kz тілшісі.
Естеріңізде болса, 2021 жылдың 15 қаңтарында 7-ші шақырылымдағы Парламенттің 1-ші сессиясының ашылуында мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев онлайн-петициялар институтын заңды түрде рәсімдеу керектігін айтқан болатын. Осыдан кейін нақты жұмыстар жүргізіліп, өткен жылдың мамыр айында мәжіліс “қоғамдық бақылау туралы” заң қабылдады. Осылайша, азаматтардың елдегі қоғамдық-саяси өмірге еркін қатысуына тең мүмкіндіктер беру бағытында нақты қадам жасалды.
Әкімшілік-процестік кодексте өтініштерді беру және қарау тәртібі жеке қосымшамен реттеледі. Республикалық басқару нысаны, әкімшілік-аумақтық құрылым, шекараны өзгерту, сот төрелігі, Рақымшылық, ұлттық қауіпсіздік сияқты мәселелер бойынша өтініш беру мүмкін болмайды. Тақырыптар тізімі 17 тармақтан тұратын қабылданған заңда келтірілген.
Егер ел көлемінде ауқымды мәселе туындаса, онда өтініш беру үшін кемінде 50 мың дауыс жиналуы керек. Егер аймақтық деңгейде проблема туындаса, онда облыс халқының 2% дауысы болуы керек. Ал егер тек облыс әкімдігіне қатысты мәселе туындаса, онда облыс тұрғындарының 1% дауысы қажет болады. Үкімет қарауы үшін 50 мыңнан астам қолдаушы болуы керек. Өтінішті қарау барысында мемлекеттік орган бірқатар іс-шаралар өткізеді, жұмыс тобын құрады. Қоғамдық талқылаулар жүргізеді.
Сонымен, сөз басында біз петиция жарияланатын 2 порталдың бар екенін атап өттік. Біріншісі – “электрондық өтініштер” ақпараттық жүйесі. Оны “Ұлттық ақпараттық технологиялар” акционерлік қоғамы жасаған. Бұл дегеніміз, бұл өтініштерді ресми түрде қабылдайтын портал. Осы порталда орналастырылған 102 өтініштің тек төртеуі ғана өтінішті қарау үшін қажетті 50 мың қол жинай алды. Өтініштердің ішінде тіпті 500 қол жинай алмағандар да бар. Ал енді табалдырыққа жеткен өтініштерді айта кетейік.
Ел азаматтары жасырын да ЛГБТ насихатына да қарсы
1 тамызда конференция “Біз Қазақстан Республикасында ЛГБТ-ны ашық және жасырын насихаттауға қарсымыз!” петициясы бойынша шешім жобасы көпшілік алдында талқыланды. Нәтижесінде, билік “жасөспірімдер мен балаларды жыныстық қатынасты насихаттаудан және табынудан қорғау, иеліктен шығару” талаптарына қатысты өтінішті ішінара мақұлдау туралы шешім қабылдады. Демек, балалар аудиториясына жыныстық мазмұнды таратуға шектеулер енгізу қажеттілігі қарастырылды. Мәдениет және ақпарат министрлігі бұл шешімнің алдын-ала қабылданғанын және елдегі негізгі заңның ережелеріне, халықаралық және ұлттық нормативтік құқықтық құжаттардың талаптарына, отбасы және гендерлік саясат тұжырымдамасында көрсетілген мемлекеттік саясаттың негізгі басымдықтарына сәйкес келетіндігін атап өтті.
«Сонымен қатар, министрліктің шешімі «Бала құқықтары туралы» Қазақстан Республикасының заңына және Конвенцияға негізделеді. Заңға сәйкес мемлекеттік органдар, жеке және заңды тұлғалар баланы әлеуметтік ортаның, қандай да бір ақпараттың, оның денсаулығына, адамгершілігіне және рухани дамуына зиян келтіретін насихат пен үгіттің кері әсерінен қорғауға міндетті», – деп атап өтті ведомствоның баспасөз қызметінен.
Осы петицияға байланысты Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева да арнайы үндеу жасады. Оның айтуынша, осы уақытқа дейін атқарылған жұмыстар петиция бойынша түпкілікті шешім қабылдау үшін жеткіліксіз. Зерттеулер мен пікірталастар қазіргі уақытта осы бағыттағы ауқымды жұмыстарды жалғастыру, мәселені егжей-тегжейлі зерделеу және оны реттеудің нақты тетіктерін әзірлеу қажет екенін көрсетті. Бұл уақытты қажет етеді.
«Мәдениет және ақпарат министрлігінің ұстанымы кәмелетке толмағандардың құқығын қорғау және қауіпсіздігін қамтамасыз ету тұрғысынан, балаларға жыныстық қол сұғуға қарсы қылмыстардың өсуі аясында жасөспірімдер мен балаларды жыныстық қатынастарды отбасының ішінде дәстүрлі емес қатынастарды насихаттау мен культ жасаудан қорғау талабы өзекті әрі қажет. Балаларымыздың ақпараттық қауіпсіз ортада өсіп, дамуы аса маңызды. Біздің ұрпақ алдындағы парызымыз оларға дұрыс рухани, адамгершілік бағыт-бағдар беріп, дәстүрлі отбасылық құндылықтарды бойына сіңіру. Сондай-ақ, ұлттық мәдени мұраны ұстануға, генетикалық кодты сақтауға жағдай жасау өте өзекті», – дейді А. Балаева.
Уақыт қайтып келмейді
Сауда және интеграция министрі Арман Шаққалиевтің айтуынша, “кері уақыт” петициясы бойынша жұмыс тобы ұсынылған барлық деректер мен дәлелдемелерді, ғылыми зерттеулер мен ұсыныстарды зерделей отырып, қазақстан республикасының бірқатар аймақтарының кері аударылуын растады.бір сағатқа табиғи күн циклдарына сәйкес келеді және ғылыми зерттеулер мен ұсыныстарға негізделген. “UTC + 5″ уақыт белдеуі Қазақстан Республикасы аумағының басым бөлігінде табиғи циклге барынша жақын орналасқан стандартты уақыт белдеуі болып саналады.
«Стандартты уақыт белдеуінің оң әсері туралы негізделген халықаралық ғылыми зерттеулерді және уақыттың ауысуы халықтың денсаулығына кері әсер еткенін растайтын деректердің болмауы негізінде Сауда және интеграция министрлігі петицияны қанағаттандырудан бас тарту туралы шешім қабылдады», – деген еді министр.
Арман Шаққалиев Денсаулық сақтау, білім, ғылым және жоғары білім министрліктері “UTC + 5” уақыт белдеуінің халықтың денсаулығына қалай әсер ететінін үш жыл бойы зерттеуді ұсынғанын еске салады.
Коммуналдық қызмет ақысы алынбайды
Ағымдағы жылдың 19 шілдесінде Индустрия және құрылыс министрі Қанат Шарлапаев коммуналдық қызметтерге және бастапқы тіркеуге қарсы петиция талаптарын қанағаттандырмайтынын мәлімдеді.
«Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі, басқа да мемлекеттік органдар мен қоғам белсенділері арнайы жұмыс тобын құрып, утильалым мен алғашқы тіркеуге қатысты петицияны қарастырды. Ашық қоғамдық талқылау нәтижесінде, петиция талаптарын қанағаттандырудан бас тарту туралы шешім қабылданды», – деген еді министр.
“Жасыл Даму” АҚ мәліметтері бойынша, 2022-2023 жылдары жиналған коммуналдық қызметтердің жалпы сомасы 447,3 млрд теңгені құрады. Оның ішінде 426,49 млрд.теңге көлік құралдары мен ауыл шаруашылығы техникасына төленді, бұл жалпы коммуналдық қызметтің 95%-ын құрайды. Қалған 20,8 млрд теңге-тауарлар мен қаптамаларға төлем. Сондай-ақ, төлемдердің жартысына жуығы (201,86 млрд теңге) көлік құралдарын импорттаушылардан түскен.
Тамыз айында өткен Үкімет отырысынан кейінгі брифингте Индустрия және құрылыс министрі Қанат Шарлапаев Ресейдегі коммуналдық қызметтер бағасының өсуі Қазақстан нарығына қалай әсер ететіні туралы айтты.
«Көрші елдердің утильалым мәселесінде қандай тәсіл қолданатынын назар аударып көріңіздерші. Олар утильалымды алып тастауды қойып, құнын көтеріп жатыр. Қырғыз Республикасы Chevrolet Cobalt және Onix өндіретін желіні іске қосқан екен. Енді олар да утильалым енгізбекші. Бұл жерде түсіну керек, Қазақстан утильалым мен алғашқы тіркеу мөлшері бойынша маңайымыздағы көрші елдерден қалып қойдық», – деген еді министр.
Шынында да, Ресей 2024 жылдың 1 қазанынан бастап коммуналдық қызмет тарифін көтермекші. Мысалға:
қазір көлемі 1 литр іштен жанатын қозғалтқышы бар көліктерге арналған коммуналдық қызметтердің көлемі 81 200 рубльді құрайды (Ұлттық Банктің ресми бағамы бойынша 427 924 теңге 1 рубль 5,27 теңге), 1 қазаннан 150 200 рубльге дейін (791 554 теңге).;
көлемі 2 литрге дейінгі автомобильдер үшін 300 600 рубльден (1 584 162 теңге) 556 200 рубльге (2 931 174 теңге) дейін;
көлемі 3 литрге дейінгі автомобильдер үшін 844 800 рубльден (4 452 096 теңге)1 562 800 рубльге (8 235 956 теңге) дейін;
көлемі 3,5 литрге дейінгі автомобильдер үшін 970 000 рубльден (5 111 900 теңге) 1 794 600 (9 457 542 теңге) дейін;
көлемі 3,5 литрден асатын автомобильдер үшін 1 235 000 рубльден (6 508 450 теңге) 2 285 200 рубльге (12 043 004 теңге) дейін;
электромобильдер мен гибридті көліктердің бағасы 2025 жылдан бастап 32 600 рубльден (171 802 теңге) 667 400 рубльге (3 517 198 теңге) дейін көтеріледі.
Айта кету керек, еліміздің өңірлерінде балабақшалар санын көбейту, коммуналдық қызмет есебінен өртті ерте анықтау жүйесін енгізу жоспарлануда.
Шенеуніктер арасында лудомандар болмауы керек
Төртінші петиция еліміздің Туризм және спорт министрлігіне жолданды. Мемлекеттік органның петиция авторына берген жауабында бұл ұсыныстың толық қолдау тапқаны айтылды.
«Мемлекеттік, бюджет, әскери қызметшілерге, ҰҚК, ҰҚК және басқа да күштік құрылымдардың қызметкерлеріне құмар ойын ойнауға толығымен және мүлтіксіз тыйым енгізу қажет. Бұл біздің шенеуніктер айтуды жақсы көретін «жемқорлық тәуекелдерді төмендетеді. Шенеуніктеріміз әлі де болса халықаралық тәжірибеге сілтеме жасағанды жақсы көреді. Айталық, Филиппин, Моңғолия сынды елдерде мұндай тыйым қазірдің өзінде қолданады. Біздің шенеуніктердің арасында лудомандар болмауы тиіс», – делінген министрлік жауабында.
Айта кету керек, ағымдағы жылдың 8 шілдесінде мемлекет басшысы “Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне құмар ойындар, лотерея қызметі, денсаулық сақтау, мемлекеттік еңбек инспекциясы, мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы” заңға қол қойды. Оған қоса шамадан тыс заңнамалық реттеудің алдын алу. Осы құжатқа сәйкес құмар ойындарға/ставкаларға қатысуға тыйым салынған адамдар санаттарының тізімі кеңейтілді. Енді оларға борышкерлердің Бірыңғай тізімінде тұрған адамдар қосылады. Бұл ретте сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеуді енгізу арқылы жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген тұлғалардың, оларға теңестірілген тұлғалардың құмар ойындарға қатысуына шектеу қойылады. Бұдан былай мемлекеттік қызметшілер, әскери қызметшілер, арнайы және құқық қорғау органдарының қызметкерлері, бюджеттік ұйымдардың басшылары құмар ойындарға/ставкаларға қатыса алмайды. Осы шектеуді сақтамағаны үшін оларды жұмыстан шығару шарасы қарастырылған.
