Қазақстанда салық міндеттемелерін орындамаудың салдары ауыр болуы мүмкін. Уақытында төленбеген салық үшін өсімпұл есептеледі, банк шоты бұғатталып, тіпті қылмыстық жауапкершілікке тартылу қаупі туындайды.
Жеке тұлғалардың мүлік, көлік және жер салығы бойынша қарызы
Салықты уақытында төлемеген азаматтарға 1,25 еселенген қайта қаржыландыру мөлшерлемесі бойынша өсімпұл есептеледі. Егер берешек өтелмесе, іс жеке сот орындаушыларына жіберіледі. Олар келесі шараларды қолдануы мүмкін:
-
Қазақстаннан шығуға тыйым салу;
-
Мүлікті бұғаттау;
-
Банк есепшотындағы операцияларды тоқтату;
-
Жылжымайтын мүлікпен байланысты әрекеттерге шектеу қою;
-
Қарызкерді әкімшілік ұстау.
Кәсіпкерлер мен заңды тұлғаларға арналған айыппұл
Егер жеке кәсіпкерлер немесе заңды тұлғалар салықты кешіктірсе, ҚР ӘҚБтК 279-бабы бойынша келесі айыппұлдар көзделген:
-
Шағын бизнес, адвокаттар, нотариустар – 5 АЕК (2025 жылы шамамен 19 660 тг);
-
Орта кәсіпкерлік субъектілері – 10 АЕК;
-
Ірі бизнес субъектілері – 20 АЕК.
Алайда, егер қарыз сома өз еркімен анықталып, 3 жұмыс күні ішінде төленсе, айыппұл салынбайды.
Салық декларациясын уақытында тапсырмау
272-бапқа сәйкес:
-
Бірінші рет – ескерту;
-
Қайталанса:
-
Жеке тұлғалар – 15 АЕК;
-
Шағын кәсіпорындар – 30 АЕК;
-
Орта – 45 АЕК;
-
Ірі – 75 АЕК.
-
Қате декларация және шетелдегі активтер
Қате дерек енгізілсе, салық төлеуші 3 жыл ішінде түзету енгізіп, қосымша декларация тапсыра алады.
Шетелдегі мүлік пен кірісті жасыру үшін 100 АЕК айыппұл көзделген. Қазақстан 2025 жылдан бастап халықаралық салық ақпаратын алмасу жүйесіне толық енеді.
Банк есепшотты қашан бұғаттайды?
Банк есепшоты салық берешегіне байланысты тек кәсіпкерлер мен заңды тұлғаларға қатысты бұғатталады. Бұғаттау мерзімі тәуекел деңгейіне қарай:
-
Жоғары тәуекел – 1 жұмыс күні;
-
Орташа – 10 жұмыс күні.
Қарыз өтелген соң шектеу 1 күн ішінде алынады.
Қылмыстық жауапкершілікке қандай жағдайда тартады?
Салықтан жалтару әрекеттері ҚР Қылмыстық кодексімен реттеледі. Қылмыстық іс келесі жағдайда қозғалады:
-
50 000 АЕК-ке дейінгі салықтан жалтару;
-
Жылдық салықтың 10%-нан астамын жасыру;
-
Жалған декларация ұсыну.
Жаза ретінде:
-
2 000 АЕК-ке дейін айыппұл;
-
800 сағатқа дейін қоғамдық жұмыс;
-
3 жылға дейін бас бостандығын шектеу;
-
Белгілі бір қызмет атқару құқығынан айыру қарастырылған.
Қорытынды
Салық төлеуден жалтару — тек қаржылық емес, құқықтық жауапкершілікке де әкелетін қадам. Тұлғалар мен кәсіпкерлер үшін салықтық тәртіпті сақтау — айыппұлдар мен бұғаттаудан, ал кей жағдайда түрмеден сақтайтын басты шарт. Мемлекет жаңа Салық кодексін бекітіп, 2025 жылдан бастап қадағалауды күшейтіп отыр.
