2024 жыл Қазақстан үшін құқық бұзушылықтардың саны мен алдағы он жыл ішінде оларға салынған айыппұлдардың көлемі бойынша рекордтық жыл болды. Өткен жылы жиналған айыппұлдардың жалпы сомасы 304,3 млрд теңгеге жетті. Бұл көрсеткіш 2015 жылмен салыстырғанда 5 еседен астам жоғары (56,9 млрд теңге), деп хабарлайды kaskelen.kz тілшісі.
Құқық бұзушылықтардың көбеюі және айыппұлдардың көбеюі
Бас прокуратураның мәліметінше, 2024 жылы Қазақстанда 15 миллионнан астам әкімшілік іс тіркелген. Бұл 2023 жылмен салыстырғанда 37%-ға (10,98 миллион жағдай) көп. Ал 10 жыл бұрынғымен салыстырғанда құқық бұзушылықтар саны 3,5 есеге (4,14 миллион іс) өсті.
Сол сияқты құқық бұзушылар саны да өсті: 2024 жылы 14,65 миллион адам жауапқа тартылды, оның 95,2%-ы жеке тұлғалар. Бұл көрсеткіш алдағы 10 жылда шамамен 4 есе өскенін көрсетеді. 2024 жылы барлық істердің 84%-ында (12,7 млн) айыппұл салынды, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 38,4% – ға көп. Айыппұлдардың жалпы сомасы 304,27 млрд теңгеге жетті, бұл өткен жылмен салыстырғанда 63,9%-ға көп. Алдағы 10 жылда айыппұл мөлшері 5,35 есе өсті.
Сонымен қатар, өткен жылмен салыстырғанда тоқтатылған істердің саны 20%-ға (269 мыңнан 323 мыңға дейін) өсті.
Бір азаматқа орта есеппен 1,5 айыппұл салынады
Бас прокуратураның статистикасында әкімшілік құқық бұзушылықтардың 98%-ын қамтитын жеті негізгі бағыт бар. Бұл жағдайлар айыппұлдардың жалпы сомасының 67,5%-на тең.
2024 жылы барлық айыппұлдардың жартысына жуығы жол қозғалысы ережелерін бұзумен байланысты болды. Көлік саласына қатысты айыппұлдардың жалпы сомасы 139,46 млрд теңгені немесе барлық айыппұлдардың 46%-ын құрады. Бұл жағдайларды өндіріп алу деңгейі өте жоғары – 89,8%. Екінші орында салықтық құқық бұзушылықтар тұр. Істердің жалпы санындағы олардың үлесі небары 1,5%-ды құрады, бірақ салынған айыппұлдардың мөлшері 35 млрд теңгені құрады. Алайда бұл соманың тек 41,8%-ы ғана қайтарылды.
Үшінші орында – қоғамдық тәртіп пен адамгершілік нормаларын бұзу. Бұл құқық бұзушылықтардың көпшілігі кішігірім жағдайлар болып табылады (ішімдік ішу, тыныштықты бұзу, қоғамдық орындарды ластау). Осы санаттағы айыппұлдардың жалпы сомасы 9,96 млрд теңгені құрайды, бірақ тек 47,5% өндіріп алынды. 2024 жылдың II тоқсанындағы экономикалық белсенді Қазақстандықтардың санына сүйене отырып (9,2 миллион адам) бір адамға орта есеппен 1,5 айыппұл салынады. Ал жүргізуші куәлігі бар азаматтар үшін (2023 жылдың аяғында 6,3 миллион адам) бұл көрсеткіш 2 айыппұлдан келеді.
