Салыстыру үшін, өткен жылдың қысы суық болған жоқ. Жылу электр станцияларының жалпы тозуы 66 пайызға жетті деп айту артық айтқандық емес. Бұл ел үкіметі үшін де, жергілікті атқарушы органдар үшін де қолайлы болды. Алайда, бір аптаға созылған аяз бен қарлы боран кезінде Петропавлдағы, Риддердегі, Екібастұздағы жылу-энергетикалық орталықтар тұрғындарға үлкен қиындықтар туғызды. Өткен жылдың қазан айының басында Республиканың бірнеше облыстарында әлеуметтік нысандарды жылумен қамтамасыз ету басталғанын ескерсек, келесі маусымның басталуына аз уақыт қалғаны анық.
Энергетика министрлігінің мәліметінше, елімізде 37 жылу электр станциясы жұмыс істейді. Бүгінде олардың барлығында ағымдағы және күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілді. Электр станцияларында бекітілген кестеге сәйкес 2024 жылға 10 энергоблокты, 55 қазандықты және 45 турбинаны күрделі жөндеу жоспарланған. Әр түрлі кезеңдерде 2 энергоблокта, 27 қазандықта және 22 турбинада жөндеу жұмыстары жүргізілуде. 5 энергоблокты, 25 қазандықты және 17 турбинаны жөндеу аяқталды.
«Жалпы, осы жылы жылу электр станцияларын жөндеуге және реконструкциялауға бөлінген 327 млрд теңгені игеру жоспарланған. Мұнан бөлек, Қызылорда, Кентау, Екібастұз, Риддер қалаларының жылу электр орталықтарына және Көкшетау қаласының қазандықтарына жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін республикалық бюджеттен 22,6 млрд теңге бөлінді. Жалпы, жылу электр станцияларында бекітілген кестеге сәйкес, бүгінгі күні жөндеу жұмыстарының 70 пайызы аяқталды», — деп атап өтеді министрліктен.
Алайда, агенттік екі аймақтағы жылу электр станцияларын жөндеу бекітілген кестеге сәйкес кешіктіріліп жатқанын атап өтті. Атап айтқанда, негізгі жабдықтарды жөндеуді бастау мерзімдерінің сақталмауы Қарағанды қаласындағы “Qarmet” АҚ екінші ЖЭО-да және Маңғыстау облысындағы “МАЭК” ЖШС-да байқалады.
15 күн бұрын Премьер-Министр Олжас Бектеновтың төрағалығымен өткен Үкімет отырысында алдағы жылыту маусымына дайындық барысы қаралды. Сонымен бірге, Премьер-Министр осы екі аймақтағы мәселелерді атап өтті. Дегенмен, соңғы күндері жұмыстың көп бөлігін тастап кету әдеті жұмыстың дұрыс жоспарланбағанын көрсетеді. Мысалы, Қарағанды облысында:
- № 2 қазандықты күрделі жөндеу аяқталған жоқ
- “Qarmet” компаниясының 2-ЖЭО-дағы № 1 қазандыққа күрделі жөндеу жұмыстары басталған жоқ
- №7 қазандықты жөндеу де бекітілген кестеге сәйкес кешіктіріледі.
Алайда, ағымдағы жылдың мамыр айында жылу беру маусымына дайындық мәселесі қаралған кезде облыс әкімі нысан дер кезінде пайдалануға берілетінін айтты.
Маңғыстау облысындағы атом электр станциясы:
1-ЖЭО-дағы № 4 турбинаға күрделі жөндеу жұмыстары әлі де жалғасуда
2-ЖЭО-да құжаттарды уақтылы дайындаудың болмауына байланысты мердігерді анықтау мүмкін емес.
Сонымен бірге, Үкімет МАЭК-ті дамытуға қомақты қаражат бөлді.
«Бекітілген жөндеу жұмыстарының кестесін ауыстыра салу, құжат дайындау және отын қорын жинау мерзімдерін сақтамау фактілері жылдан-жылға қайталанып келеді. Әркім өз ісіне жауапты қарайтын болса, мұндай келеңсіз жағдайлар орын алмас еді. Біздің отырыстарымыз бен кеңестерімізде облыс әкімдеріне осындай осал тұстарға назар аудару туралы бірнеше рет айтылды. Сонымен қатар жөндеу науқаны кезінде тәуекел тудыруы мүмкін нақты жағдайларды атап көрсетіп, шұғыл шаралар қабылдау қажеттігі туралы тапсырмалар да берілді. Алайда, 3 ай өтті, баяғы жартас — сол жартас, өзгеріс шамалы. Сол өңірлер әлі артта, сол баяғы кешіктіру, кейінге шегеру. Бүгінде Энергетика министрлігі кәсіпорындарға жылыту кезеңіне әзірлік паспорттарын бере бастады. ЖЭО әзірлік паспортын беруден бас тартылған жағдайда сол өңірлерде әкімдердің жетекшілік ететін орынбасарларының тікелей жауапкершілігі қаралатын болады», — деген еді Премьер-Министр.
Алайда, Энергетика министрлігі жылу беру маусымына дейін жөндеу жұмыстары аяқталмау қаупі бар ЖЭО нысандары жоқ деп сендіреді.
«Жалпы алғанда жөндеу жұмыстары бекітілген кестеге сәйкес жүргізіліп жатыр. Жылыту маусымы басталғанға дейін тұрақты жылумен қамтамасыз ету үшін ЖЭО-ларда тиісті мөлшерде жабдықтармен қамтамасыз етілетін болады», — деді ведомстводан.
2 қыркүйекте Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына “Әділетті Қазақстан: құқықтық тәртіп, экономикалық өсу, қоғамдық оптимизм” жолдауын айтты. Жолдауда энергетика және коммуналдық шаруашылық саласын жаңғырту жөніндегі ұлттық жоба жыл соңына дейін мақұлдануы тиіс екендігі атап өтілді. Ал кеше Үкімет отырысында министрлер кабинетінің осы жолдаудан туындайтын тапсырмалар бойынша жұмысы белгілі болды. Мәселен, ұлттық жобаны жүзеге асыру үшін үкіметке 10 триллион теңгеден астам қаражат қажет.
Вице-Премьер Қанат Бозымбаевтың айтуынша, әр өңірдегі қолданыстағы энергетикалық және коммуналдық инфрақұрылымның жай-күйін зерттеу мақсатында ауқымды талдау жүргізілген. Осы талдауға сәйкес:
- Жылумен жабдықтаудың 22 кәсіпорнында желілердің ағымдағы тозуы 65-тен 90 %-ға дейін;
- Электрмен жабдықтаудың 18 объектісінде 70-тен 97 %-ға дейін;
- 13 сумен жабдықтау кәсіпорнында 70-тен 100 %-ға дейін;
- 24 су бұру кәсіпорнында 70-тен 100 %-ға дейін екені анықталды.
Ал коммуналдық инфрақұрылымның тозуын 50%-ға дейін төмендету үшін келесі көлемде инвестиция тарту қажет:
- 2,2 мың км жылумен жабдықтау желілерін жаңғыртуға шамамен 2,5 трлн теңге;
- электрмен жабдықтау 114,7 мың км желілерді жаңғыртуға 3,2 трлн теңгеден астам;
- 5,3 мың км су құбыры желілерін жаңғыртуға шамамен 900 млрд теңге бөлінді;
- 3 мың шақырымдық су бұру желілерін жаңғыртуға 1,3 трлн теңгеден астам қаражат қажет.
«Қолданыстағы белгіленген қуаты 20,4 ГВт 55 энергия өндіруші ұйымдардың орташа тозуы — 56 пайыз. Станциялардың тозуын 25 пайызға төмендету және белгіленген қуатты 32,6 ГВт-қа дейін арттыру үшін шамамен 2,3 трлн теңге инвестиция қажет. Алдын ала бағалау бойынша Ұлттық жобаны (Энергетикалық және коммуналдық инфрақұрылымды жаңғырту ұлттық жобасы) іске асыруға 10 трлн теңгеден астам инвестиция керек. Ұлттық жобаның инвестициялық тартымдылығы үшін тарифтік әдіснамаға қажетті өзгерістер енгізіледі. Қаржы институттары мен инвесторларға тиісті тарифтердің қажетті деңгейлеріне кепілдік беруге және инвестициялар мен қарыздарды қайтаруға мүмкіндік беретін үкіметтік және ведомстволық актілерді қабылдау ұсынылады. Инвестицияларды қайтару кепілдігін нығайту үшін үш жақты келісім жасалынады: қаржы институттары, қарыз алушы және реттеуші орган арасында», — деді Үкімет басшысының орынбасары.
Айта кету керек, еліміздің үш облыс орталығында, атап айтқанда Семей, Өскемен және Көкшетауда жаңа жылу электр станциялары салынады. Қазіргі уақытта барлық үш станцияның техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеу жұмыстары жүргізілуде. Жобаларды іске асырудың соңғы мерзімдері барлық жобалық құжаттаманы, оның ішінде техникалық-экономикалық негіздемелер мен жобалық-сметалық құжаттаманы әзірлегеннен кейін жарияланады. Алайда, Көкшетау мен Семей қалаларында жылу беру орталықтарының іске қосылуы 2025 жылға, ал Өскемен ЖЭО-ның құрылысы 2026 жылға жоспарланған.
«Алдын ала жоспарға сәйкес, Көкшетау ЖЭО құрылысын 2028 жылдың 3-тоқсанында, Семей ЖЭО-сын 2029 жылы, ал Өскемен ЖЭО-сын 2030 жылы аяқтау болжанады», — деді Энергетика министрлігінен.
